CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Ağrı’da; “Devletin dini adaletse, haksızlığı yapana oy verilir mi? Adaletsizliği yapana, ‘sen biraz daha adaletsizlik yap, seni biraz daha iktidarda tutayım’ denir mi? Denmemesi lazım. 20 yıldır memleketin hangi halde olduğunu ben de siz de biliyorsunuz. Siyasete giren kişinin, siyasette zenginleşme talihi yoktur. Fakat birileri siyasete girip han, hamam sahibi oluyorsa; bırakın Türkiye’yi, Amerika’da mallar mülkler ediniyorsa bu sizin paranızdır, sizin alın terinizdir. Nereden çıkıyor bunlar, nasıl oluyor bunlar?” dedi.
Kılıçdaroğlu ayrıyeten, “Sizden bir şey istiyorum. Sandığa giderken elinizi vicdanınıza koyun ve oyunuzu o denli kullananın, diğer bir şey istemiyorum. O denli ‘gelin CHP’ye oy verin’ yok kardeşim. CHP’ye mi verirsin öteki bir partiye mi bilmiyorum. Tek istediğim elinizi vicdanınıza koyup sandığa oyunuzu o denli atın” kelamlarıyla yurttaşlara seslendi.
CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu, Ağrı Doğubeyazıt’ta, iş dünyası temsilcileri ile yemekte bir ortaya geldi.
Kılıçdaroğlu, burada yaptığı açıklamada, şunları söyledi:
“BÖLGENİN ÖNEMLİ SIKINTILARI VAR”
- Bölgenin önemli sıkıntıları var. Aslında Türkiye’nin meseleleri var fakat buranın meseleleri biraz daha fazla. Harika hoş bir coğrafyanız var, tarih deseniz tarih var, ovalar deseniz ovalar var; bereketli, çalışkan beşerler var. Bütün bunlara karşın önemli bir sorun var, işsizlik. Ağrı genç nüfusun en ağır olduğu vilayetlerin başında geliyor. 24 yaşın altında genç işsiz sayısı yüzde 50’nin üstünde. Hasebiyle çok sayıda genç işsiz. Toplumsal devletin temel vazifelerinden bir tanesi de istihdam yaratmak. Anayasa, ‘çalışmak herkesin hakkıdır’ diyor. Çalışmak benim hakkımsa, devletin bana istihdam alanı yaratması lazım. Sermayem yoksa ne yapacağım?
- Atama bekleyen öğretmenler var, ziraat mühendisleri var, veterinerler var. KPSS’ye girip atama bekleyen pek çok kişi var. Bunların çözülmesi lazım. Bölgenin bu açıdan biraz rahatlaması lazım.
“TARIM VE HAYVANCILIK KONUSUNDA BU BÖLGE İÇİN ÖZEL BİR PLANLAMA YAPILMASI LAZIM”
- Burada tarım ve hayvancılık konusunda Erzurum’dan başlayarak İran hududuna kadar bu bölge için özel bir planlama yapılması lazım. Yalnızca Türkiye için değil. İran ve Orta Doğu için de geçerli olan bir planlama yapmamız lazım. Bizim dışarıdan canlı hayvan, et ithal etmek yerine bunları ihraç edebilecek potansiyelimiz var. Canlı hayvanı da besler büyütürüz, eti alırız işleriz, et eserleri konusunda endüstriyi geliştiririz. Tarım eserleri konusunda endüstrinin gelişmesi lazım.
- Bölgeyle ilgili olarak özel bir çalışma yapılması lazım. Bunu yapmak çok güç değil. Açın devletin arşivlerini gerçi artık Devlet Planlama Teşkilatı’nı kapattılar. Devlet Planlama Teşkilatı’nın arşivlerini alın bu bölgeyle ilgili dünya kadar proje görürsünüz. Lakin birden fazla uygulanmıyor. İşin Türkçesini söyleyeyim sahibi olmayan bir bölge. Var olan siyasetçiyi seçiyorsunuz, Ankara’ya gönderiyorsunuz, bir güne bir gün Meclis kürsüsüne çıkıp Ağrı’nın şu sorunu var diyeni görmedim.
“EĞİTİM SEVİYESİ AÇISINDAN DA BURASI 81 VİLAYET ORTASINDA 80’İNCİ”
- Eğitim seviyesi açısından da burası 81 vilayet ortasında 80’inci. Sıhhat konusunda da yeteri kadar tabip yok. Hastalar büyük ölçüde Erzurum’a sevk ediliyor. Bunun da kabul edilmesi görülmesi, bir halde bu sıkıntıların aşılması lazım.
- Sorunları aşabilir miyiz onu bilemiyorum. Size bağlı problemleri aşmak, bana değil. Siz problemleri aşmak konusunda irade ortaya koyarsanız, bu sıkıntıları çözme konusunda siyaseti halk için yapanları seçerseniz, siyasetçi olup cebini dolduranlar için değil, vatandaşın cebine para girsin diye efor harcayanları seçerseniz bu problemlerin tamamı çözülür.
“İNSANLAR BÜYÜK KENTLERİN VAROŞLARINA GİDİYORLAR”
- 2008’de Ağrı’da kişi başına ulusal gelir 3 bin 62 dolar. 2022’de 3 bin 34 dolar, düşmüş arkadaşlar. 12 yıl geçiyor bu bölgede kişi başına gelir dolar bazında düşüyor. Ne için düşüyor? Üretim yok, istihdam alanı yok. Beşerler büyük kentlerin varoşlarına gidiyorlar, sanki taban fiyatla bir yerden iş bulabilir miyim, diye.
“GAZİANTEP’E, KİLİS’E KADAR UZANAN BÖLGEDE HUDUT TİCARETİNİN OLMASI LAZIM”
- Sınır ticareti kıymetli. Yalnızca bu bölge için değil. Gaziantep’e, Kilis’e kadar uzanan bölgede hudut ticaretinin olması lazım. Gerekli tedbirlerinin alınarak hudut ticaretinin inançlı hale getirilmesi lazım. Hudut ticareti hem bize hem İranlılara kazandırır. Hudut ticaretinin kaybedeni yok. Mesela Bulgaristan’dan gelenler Türkiye’de her türlü alışverişini yapıyor, hayat Türkiye’de onlara nazaran çok ucuz. Artık vizeyi de kaldırdılar. İran burnumuzun tabanında Gürbulak Hudut Kapısı var, açın. Van yeniden tıpkı biçimde misal sıkıntılarla karşı karşıya. Türkiye ve İran’ın diplomatik olarak bir ortaya gelmesi lazım. Oturulup konuşulması lazım, İran’ın da bizim de lehimize bu sorun bir formda aşılabilir.
“ÇİFTÇİLERİN VE ESNAFIN BANKALARDAN ALDIKLARI KREDİLERİN FAİZLERİNİ SIFIRLAYACAĞIZ”
- Havza bazlı planlama yapılması gerekir. Yani Erzurum’dan başlayıp Kars’ı, Ardahan’ı, Iğdır’ı içine alan bu bölgenin tarım ve hayvancılığı konusunda temel bir bölgeye dönüştürülmesi lazım. Bu bölge için özel bir yasanın çıkması lazım, ucuz kredinin verilmesi lazım. Taaddüdümüzdür sizlerin takdiriyle iktidara geldiğimizde çiftçilerin ve esnafın bankalardan aldıkları kredilerin faizlerini sıfırlayacağız. Çiftçi almış krediyi ekmiş bir şeyler pandemi hasebiyle ödeyememiş. Üstüne faizler binmiş her faiz binince ödeyemiyor, tekrar erteleniyor. Ne yapıyorsun kardeşim? Faizi silersin, anaparayı takside bağlarsın vatandaş makul taksitler içinde bunu öder.
- Ne ekiyorsa, ne biçiyorsa; planlaması yapıldıktan sonra, dönüm maliyeti muhakkaktır. Artı makul kar, eşittir taban fiyat. Formülün bu olması lazım. Böylelikle hiçbir çiftçi planlama çerçevesinde ektiği hiçbir eserden ziyan etmeyecek. Onun altına düştüğünde, diyelim ki bin TL’ye mal ettin, 150 TL kâr, bin 150 TL etti. Toplumsal devlet bin 150’nin üzerinde müşteri buluyorsan sat lakin bin 150’nin altına düşersen, devlet olarak ben satın alacağım, diyecek. Kuralı budur. Cumhuriyet kurulurken de bu türlü yapmışlar. Toprak Mahsulleri Ofisi, FİSKOBİRLİK bunun için kurulmuş. Buna misal uygulamalar dünyanın pek çok ülkesinde uygulanıyor.
“ÇİFTÇİYE KELAM VERDİK ÖTV’SİZ VE KDV’SİZ KIRMIZI MAZOT VERECEĞİZ”
- Çiftçiye, kelam verdik ÖTV’siz ve KDV’siz kırmızı mazot vereceğiz. Yalnızca çiftçi kırmızı mazot alabilecek. Münasebetiyle da maliyeti düşüreceğiz. Maliyetin düşmesi demek siz daha ucuza mal edeceksiniz, müşteriyi daha rahat bulabileceksiniz.
- Nerede tarım ve hayvancılık varsa kesinlikle köyde nasıl bir imam varsa, bir öğretmen varsa bir ziraat mühendisi yahut veteriner kamu vazifelisi olarak bulunacak. Hayvanların aşısını yapacak, bakımını üstlenecek. Tarım konusunda da toprak tahlilleri yapacak. Hangi eserin dikilmesi gerektiği konusunda efor harcayacak. Öğretmenin vazifesini toprak için ziraat mühendisi, hayvan işini de veteriner üstlenmiş olacak. Kamu, öğretmenin fiyatını nasıl ödüyorsa bunu da ödeyecek.
“KIRSALDA ÇALIŞAN GENÇLER VE BAYANLARIN TOPLUMSAL GÜVENLİK PRİMLERİNİ DEVLET ÖDEYECEK”
- Sadece buralar için söylemiyorum, kırsalda nüfus azalıyor, her yerde. Kırsalda çalışan gençler ve bayanların, toplumsal güvenlik primlerini devlet ödeyecek, kırsalda çalıştığı sürece. Yeri vakti gelince emekli olacaklar. Kırsalda çalışmak kaydıyla.
- Tarım Kanunu’nun 21’inci unsuruna nazaran devletin her yıl çiftçiye en az ulusal gelirin yüzde 1’i oranında takviye vermesi lazım. Bu dayanak bugüne kadar yüzde 1 oranında hiç verilmedi. Çiftçilerin toplumsal devletten alacağı 273 milyar TL. Verilseydi çiftçinin eline 273 milyar TL fazla para geçecekti. Verilmiyor da hala, kimse de sormuyor bizim hakkımızı niçin vermiyorsunuz diye. Kanun ‘her yıl çiftçilere ulusal gelirin yüzde 1’i oranında takviye verilir’ diyor. ‘Verilebilir’ değil, ‘verilir’ diyor.
- Çiftçinin üretim araçlarının haczedilmemesi lazım. Traktörünü haczederseniz tarlayı nasıl sürecek? Bir iktidar ben faize karşıyım deyip tefecileri hepimizin ödediği vergileri götürüp faiz olarak ödüyorsa, oturup bunun sorgulanması lazım. Ben de sorgulayacağım, siz de sorgulayacaksınız. 134 milyar 600 milyon TL para birinci 6 ayda bütçeden tefecilere, faizcilere faiz olarak ödendi. Bunlar çalıştı mı, alın teri döktü mü? Hayır. Türkiye büyük bir ülke, bütün bu meseleleri aşabilecek kapasitede olan bir ülke ve bütün bunların hepsini çözebiliriz.
“SİZDEN BİR ŞEY İSTİYORUM SANDIĞA GİDERKEN ELİNİZİ VİCDANINIZA KOYUN VE OYUNUZU O DENLİ KULLANANIN”
- Sizden bir şey istiyorum. Sandığa giderken elinizi vicdanınıza koyun ve oyunuzu o denli kullananın, öbür bir şey istemiyorum. O denli ‘gelin CHP’ye oy verin’ yok kardeşim. CHP’ye mi verirsin öbür bir partiye mi bilmiyorum. Tek istediğim elinizi vicdanınıza koyup sandığa oyunuzu o denli atın. Kime oy vereyim, kim bu ülke için çalışıyor, kim yoksulun fukaranın hakkını savunuyor, kim haksızlığa uğrayan kişinin hakkını arıyor; düşünün kim bu, oyunuzu ona verin.
“SİYASETE GİREN KİŞİNİN, SİYASETTE ZENGİNLEŞME BAHTI YOKTUR”
- Devletin dini adaletse haksızlığa yapana oy verilir mi? Adaletsizliği yapana, ‘sen biraz daha adaletsizlik yap, seni biraz daha iktidarda tutayım’ denir mi? Denmemesi lazım. 20 yıldır memleketin hangi halde olduğunu ben de siz de biliyorsunuz. Siyasete giren adam, siyasette zenginleşemez. Siyasete giren kişinin, siyasette zenginleşme bahtı yoktur. Fakat birileri siyaseti girip han, hamam sahibi oluyorsa; bırakın Türkiye’yi, Amerika’da mallar mülkler ediniyorsa bu sizin paranızdır, sizin alın terinizdir. Nereden çıkıyor bunlar, nasıl oluyor bunlar? Bunların hepsinin bir halde çözülmesi lazım.
“ARTIK HENGAMEDEN BIKMADIK MI? ARBEDE OLMASIN, KUCAKLAŞALIM KİMSENİN KİMLİĞİNİ SORGULAMAYALIM”
- Düşünmemiz lazım, memleket hepimizin memleketidir. Kucaklaşmamız, helalleşmemiş lazım. Artık arbededen bıkmadık mı? Hengame olmasın, kucaklaşalım kimsenin kimliğini sorgulamayalım. Allah’ın yarattığı en pahalı varlık insan. Biz soruyoruz senin kimliğin ne? Sana ne kardeşim. Benim kimliğimi tercih etme hakkım aslında yok. Kim anne, babasını seçme hakkına sahiptir. Kimlik, inanç, hayat biçimi siyaset konusu olmaz.
“ORADAN KURTARMIŞIZ YANİ. ERDOĞAN’IN AKLINA DÜŞÜRMEYELİM”
- Bu ovalar ekilmiyorsa, niçin ekilmiyor? İşte o siyaset mevzusudur. Bu kadar işsizlik varsa, niçin? O siyaset bahsidir? Zira her birimiz doğduğumuz andan itibaren vergi öderiz. Sütten, ayrandan, sudan; bir tek teneffüs ettiğimiz hava münasebetiyle vergi ödemiyoruz. Tahminen ileride onun da vergisi çıkar. Lakin artık vergisi yok onun. Oradan kurtarmışız yani. Erdoğan’ın aklına düşürmeyelim…
- Bu hoş ülkede hepimiz huzur içinde yaşamak istiyoruz, kucaklaşmak istiyoruz. Bereketli topraklarımız, çalışkan insanımız var. Müziklerimiz, türkülerimiz; o kadar güçlü bir kültürümüz var ki… Dünyanın en güçlü kültürüne sahibiz. Bu varlıklı kültürü, hepimiz içselleştirmemiz gerekirken, hengamesini veriyoruz. Artık 21. yüzyıldayız. Huzur içinde yaşamak istiyoruz.
Köylülerin terörle çaba için yapılan duvarların topraklarını böldüğüne yönelik şikayetleri üzerine Kılıçdaroğlu, “Biz bunu bir araştıralım. Yetkililerden sorarız” dedi. Köylünün Valiye, Kaymakama da ilettiklerini söylemesi üzerine Kılıçdaroğlu, “Şimdi onları da aşan bir sorun anladığım kadarıyla… Valiyi, Kaymakamı aşan bir sorun. Ankara’dan çözülmesi gereken bir sorun” dedi. Bir öbür vatandaş ise “Ben de Gürbulaklıyım. Duvarın gerisinde kalan bütün yerler, davalık olan yerlerin hepsine mera diye geçtiler” dedi. Kılıçdaroğlu, “Dışişleri Bakanlığı ile de konuşuruz. Bilgiyi aktarırız” diye konuştu.
“70-75 YAŞINDA TUVALETE GİDEMİYOR, MAHPUSTA TUTUYORSUNUZ”
Bir öteki yurttaşın KHK mağdurlarını anımsatması üzerine Kılıçdaroğlu, “KHK mağdurlarını meraklanmayın, hepsini çözeceğiz. Kim haksızlığa uğradıysa… 70-75 yaşında tuvalete gidemiyor, mahpusta tutuyorsunuz. Öbür tarafta uyuşturucu baronu buluyor bir tane avukat iki tane de hakim ayarlıyorlar, adamı hür bırakıyorlar. Bu sistemi değiştireceğiz. İktidarı değiştireceğiz ve düzelteceğiz” dedi.