Türkiye ile Yunanistan ortasında Ege Adaları tansiyonu son günlerde tekrar tırmandı. Ankara’dan yapılan açıklamalar sonrası, Yunanistan’da bu yaz ortamın daha da gerginleşmesinden tasa duyuluyor.
Yunan basını, Türkiye‘nin önümüzdeki yaz aylarında bir yandan “adaların statüsü” konusunu Birleşmiş Milletler’e (BM) taşımaya devam edeceği, bir yandan da Rodos ve Girit üzere büyük ve yerleşik adaların açıklarında “sondaj çalışmalarına başlayacağı” istikametinde duyumlar olduğunu yazdı.
Türkiye‘nin BM nezdindeki “şikayet mektuplarına” da, Yunanistan da tıpkı biçimde cevap verdi. BM’ye karşılıklı “şikayet” mektupları gönderilmesi bir mühlet daha devam edecek üzere görünüyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Kuzey Kıbrıs’ta yaptığı açıklamada “BM’deki mektup diplomasisi devam edecek” demişti.
Yunan hükümeti bu hususta “Atina’nın rastgele bir kaygısı olmadığını” belirtiyor.
Atina’da “daha tehlikeli bir senaryo” olarak görülen mevzu ise Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) Girit ve Rodos adaları açıklarında muhtemel sondaj çalışmaları için ilan edeceği bölgelerin koordinatlarıyla ilgili.
Söz konusu koordinatların Girit, Rodos ya da rastgele bir Yunan adasının karasuları içinde ya da Yunanistan’a nazaran “henüz ilan edilmemiş olsa bile beklenen yetki alanları” içinde olması halinde ortamın gerginleşeceğine inanılıyor.
Bu durumun, Girit açıklarına kaydırılan Yunan donanmasının harekete geçmesine neden olacağından kelam ediliyor.
Erdoğan’ın ‘üçlü masa’ ifadesi
Bu ortada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da evvelki gün Van’da gençlerle sohbet ederken “Efes tatbikatından sonra iletisi alan Atina’da birebir gün kurulan üçlü bir masadan” kelam etmesi ve “bu masada Türkiye aleyhinde artık konuşulmayacağı bilgisini Dışişleri Bakanlığı’ndaki çalışma arkadaşlarından aldığını” söylemesi Atina’da ilgiyle karşılandı.
Yunan hükümet etrafları Yunanistan’da “üçlü masa” diye bir oluşum ya da kavram olmadığına dikkati çekerken, Yunanistan Hükümet Sözcüsü Yannis Ekonomou “Türkiye, gerginliği tırmandıran açıklamalarına devam ederse, Başbakan Kiryakos Miçotakis’in, Ankara’nın tavrını AB ve NATO doruklarına taşıyacağını” söyledi.
Yunanistan’da yapılan yorumların ezici çoğunluğu ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Yunanistan’a yönelik “sert uyarı” mahiyetindeki telaffuzlarının “Türkiye’deki ekonomik krizin kamuoyuna unutturulması için Yunanistan cephesini sıcak tutmaya çalışmasından” kaynaklandığı istikametinde.
İki ülkenin tezleri
Yunanistan, Ege’deki büyük adaların ve bunlara bağlı irili ufaklı ekip adacık ve kayalıkların statüsünün 1923 Lozan ve 1947 Paris Antlaşmalarıyla belirlendiğini savunuyor.
Türkiye’nin 20 Temmuz 1974’te başladığı ve “Kıbrıs Barış Harekâtı” olarak duyurduğu askeri operasyon sonrası, “olası bir Türk-Yunan savaşından” kaygı duyan periyodun Atina’da idaredeki Albaylar Cuntası, Türkiye kıyılarına yakın tüm adalara asker yığmaya başlamıştı.
Yunanistan adaları, BM Antlaşması’nın 51. unsurunun öngördüğü “meşru müdafaa” prensibi uyarınca, “Türkiye’den gelebilecek mümkün bir tehdide” karşı silahlandırdığını ilan etmişti.
Atina ayrıyeten Türkiye’nin oluşturduğu NATO komutası dışındaki Ege ordusunun, adalara yakın kıyılarda çıkarma filosu bulundurduğuna dikkat çekmişti.
Yunan yetkililer, Türkiye’nin “yakın bir geçmişe kadar bu hususta rastgele bir şikayette bulunmadığını” söylüyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise 31 Mayıs’ta Anadolu Ajansı Editör Masası’nda dış siyaset gündemine ait soruları yanıtlarken, Yunanistan’ın Doğu Ege Adaları’nı silahlandırmasına değinmiş ve “Bu ismi geçen adaların bir kısmı Lozan, bir kısmı da Paris Antlaşması’yla Yunanistan’a verilen adalar. 1947’de İtalyanların Yunanistan’a verdiği adalar. Her iki muahedede da bir koşul var; Yunanistan bu adaları silahlandırmayacak, silah yerleştirmeyecek” demişti.
Türkiye’nin, Yunanistan’a ilgili adalar konusunda gerekli ikazları yaptığını belirten Çavuşoğlu, “BM’ye iki mektup gönderdik. Birincisinde Yunanistan’ın bu adaları silahlandırdığını ve bunun iki muahedeye karşıt olduğunu söyledik. İkincisinde daha ayrıntılı formda tüzel veçheleriyle izah ettik. Yunanistan bu adaların statüsünü bozmuştur, hasebiyle Yunanistan’ın bu adaları silahsızlandırması gerekir. Aksi takdirde egemenlik tartışması başlar. Zira (adalar) bu kaideyle verilmiş” demişti.
