Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938 yılında saat dokuzu geçe hayata gözlerini yumdu. Gazi’nin mevt yıldönümünde, binlerce kişi bugün Anıtkabir’e gitti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve devlet erkanının kalanı da bugün merasim için Anıtkabir’in yolunu tuttu.
ANITKABİR NE VAKİT İNŞA EDİLDİ
Atatürk’ün 10 Kasım’da vefat etmesinin akabinde naaşı evvel 21 Kasım tarihinde süreksiz olarak Ankara Etnografya Müzesi’ne konulurken daha sonra 10 Kasım 1953’te anıt mezar Anıtkabir’e nakledildi.
1938 yılının Aralık ayında Anıtkabir Yer Tespit Komitesi kuruldu. Kurul, o periyot kentin çabucak her yerinden görülen Rasattepe’yi Anıtkabir için en uygun yer olarak seçti. TBBM, 1941 yılında başlattığı yarışmada İstanbul Mimarlık Fakültesi profesörü Emin Onat ile doçent Orhan Arda’nın projesini seçti.
Anıtkabir’in inşaatı 9 Ekim 1944 yılında başladı. İnşaat, dokuz yıla yakın bir vakit sürerken bilhassa ikinci dünya savaşının oluşturduğu durum Anıtkabir’in imal sürecine tesir etti. Anıtkabir’in bulunduğu arazi, Türkiye’nin her bölgesinden ve kimi ülkelerden getirilen tohum ve fidanlarla yeşillendirildi. Anıtkabir’de bulunan mimari yapılar, aslanlı yol, kuleler, merasim meydanı ve mozole olarak dört kısımdan oluşturuldu.
YAPIMI NEDEN UZUN SÜRDÜ
Anıtkabir’in üretim sürecinde periyodun şartlarından sebeple aksamalar yaşandı. Bu da Atatürk’ün vefatından sonra 15 yıl kadar sürdü.
Anıtkabir’in üretim sürecini uzatan en büyük iki neden, ikinci dünya savaşı ve bir anıt mezar tasarlanmak istenmesi ve bu sebeple ayrıntılı düşünülmesiydi. İkinci dünya savaşı beraberinde,ekonomik darboğaz ve kaynak kıtlığı getirmişti. Türkiye, o periyot ekonomik zorluklar yaşadığı için yeterinde kaynak ayrılamadı.
Emin Onat ve Orhan Arda’nın 1941 yılında seçilen anıt mezar projelerinde vakit içerisinde revizyonlar yapılması ve estetik ögelere dikkat edilmesi, Anıtkabir’in cumhuriyetin bir simgesi olması nedeniyle büyük titizlik gösterilmesi üretim sürecini uzatan faktörlerdendir.