ANTALYA – Likya’nın liman kenti olarak tarihi açıdan büyük kıymete sahip olan Phaselis Antik Kenti’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından iş makineleriyle başlatılan inşaat faaliyeti yansılara yol açtı. Antalya’nın Kemer ilçesindeki birinci ve üçüncü derece arkeolojik sit alanında, bakanlık tarafından ‘Phaselis Antik Kenti Ören Yeri ve Bütünleyici Kıyı Alanı Etraf Düzenlemesi’ ismi altında 27 Ocak’ta kamuoyuna duyurulan projenin ihalesini, 30 Ocak’ta Sa-Fa Onarım Sanayi İnşaat isimli şirket aldı. Şimdi ihale süreci tamamlanmadan bölgede çalışmalar başladı. Beydağları Ulusal Parkı ve antik kent hudutları içerisinde, doğal ve arkeolojik açıdan muhafaza altındaki alana sokulan dozerlerin büyük tahribata yol açtığı, bölgede ağaçların kesilip poligon taşlarının yerinden oynatıldığı gerekçesiyle türel süreç başlatıldı. Şikayetler üzerine jandarma, bölgede inceleme yaptı.
DEPREM BİLE ZORLAYAN SEBEP GÖRÜLMEMİŞ
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, Phaselis Antik Kenti’nin bulunduğu bölgedeki iki koyun plajını işletmeye açacağını ve otopark, büfe ve tuvalet üzere günübirlik tesis alanları için inşaat ihalesi yaptığını öğrendiklerini belirten Etraf ve Ekoloji Hareketi (ÇEHAV) üyesi avukat Tuncay Koç, mevzuyla ilgili şunları söyledi: “Gelen dokümanlarda sahanın birinci derece arkeolojik sit alanı içinde ya da çabucak yanındaki üçüncü derece sit alanında olduğu görülüyor. Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Kurulu’ndan da müsaade alınmış. Münasebetiyle projenin yapılacağı yerin, sit alanı içinde olduğu net. Bu hafta bir dava açılacak. Çalışmanın oluşturacağı tarihi ve doğal tahribat bir yana, sarsıntı bile zorlayıcı sebep olarak görülmemiş. Bu etapta çalışılmaya başlaması farklı. Geçmişte bu bölgeye otel yapma teşebbüsünde olduğu üzere gaye rant olduğunda buna hiçbir gündem pürüz olmaya yetmiyor.”
‘KEPÇELER ANTİK KENTE 21 ŞUBAT’TA GİRDİ’
Bölge sakinlerinden Deniz Soyarslan’ın inşaat çalışmalarının durdurulması için yaptığı müracaatta şu sözler yer aldı: “20 Şubat’ta kıyının bitişiğindeki ormanda iş makinelerinin çalışabilmesi için yol açıldı. Phaselis’e 21 Şubat’tan itibaren kepçelerle girildi. Çam ağaçları yerinden söküldü. Ormanın içine mıcır yol yapılıyor. Proje, antik kentin çabucak yanındaki kıyısı ve manastır kalıntılarını da içine alan çok geniş bir sahayı kapsıyor. Bölgenin dokunulmamış dokusu alt üst ediliyor. Bu bölge, tarihi eser niteliğinde korunmakta olup ateş yakmak, inşaat yapmak hatta çivi çakmak bile yasaktır. Ayrıyeten çam niteliğindeki ağaçların kesilmesi de Ormanları Muhafaza Kanunu uyarınca yasaktır. Maddelere muhalif biçimde kepçe ve gibisi inşaat araçları ile kelam konusu alana girip aksiyonda bulunan kişi, kurum ve kuruluşlar hakkında süreç yapılmasını istiyorum. Bu antik kent, Kemer Tekirova halkının fiyatsız faydalanabileceği ve kentten yürüyerek ulaşabileceği tek kıyı şeridi olup, bu alanın yasalar çiğnenerek tesisleştirilmesine mahzur olunmalıdır.”
TESADÜFEN ÖĞRENDİK, ÖNLEM KARARI İSTEDİK
Phaselis Antik Kenti yakınlarındaki bir mülkiyet davası ile ilgilenirken tesadüfen bölgede sıra dışı bir hareketliliğin olduğunu, ölçümlerin yapıldığını öğrendiklerini söyleyen avukat Aslı Gezer de “Çevreci kimliğimizle harekete geçtik. Evvel civarda çiftçilik yapan halk, ‘Kepçe sesleri duyuyoruz’ diyerek antik alana gitmeye başladı, bir de baktık ki önemli bir tahribat ile karşı karşıyayız. Bir araştırmaya girdik. Kendi mahkememizden ve yönetim mahkemesinden bu projenin durdurulması için ‘tedbir kararı’ istedik. Bu vesileyle Phaselis Antik Kenti’nde Alacasu denen, Cennet Koyu denen bölgeyi de kapsayan alanda birtakım yapılaşmalara gidildiği bilgisini aldık” dedi.
İŞ MAKİNELERİ İHALEDEN EVVEL BÖLGEYE GİRMİŞ
İlk olarak Phaselis civarında yaşayan mahallî halktan Sühan Özsan’ın inşaat çalışmasını tespit edip müsaade evrakı görmek istediğini aktaran Gezer, “Kendisine gösterilen müsaade dokümanını de ne olduğunu anlayalım diye bize gönderdi. Doküman, 15 Kasım tarihliydi. Halbuki bu projenin ihale edilmesi ve sonuçlanması 30 Ocak’a denk geliyor. Yani daha ihale sonuçlanmadan çok evvel çalışmaya başlayıp bölgeye hafriyat kamyonu girebilecek biçimde yolu açmışlar. Antik kentin etrafında yaşayanlar, alanı yalnızca tarım toprağı olarak kullanılıyor, tıpkı vakitte gözetliyor ve koruyorlar. Tabela çakmaktan bile imtina ediyorlar. Etraf halkının reaksiyon duyacağını da bilindiği için bu türlü sessiz sedasız ilerlendiğini iddia ediyoruz” diye konuştu.
Uydu haritalarından projenin yapılacağı alan. KURULLARDAN ALINAN İZİNDE YAPILAŞMA YOK
Antalya Anıtlar Kurulu’ndan ve Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Kurulu’ndan alınan faaliyet müsaadesinde, bu alana bir otopark, bir idare binası, bir su deposu kurulması, su ve elektrik altyapısı oluşturulması, geniş alanda bir yapılaşmanın başlatılması üzere çalışmaların yer almadığının altını çizen Gezer, şöyle bilgi verdi: “Alınan bu müsaadelerin içeriğinde bu çalışmaların yapılacağına dair hiçbir ibare yok. Yolun kıyıya nazaran düzenlenmesini kapsıyor bu müsaade. Projede koca bir otopark, bir idari bina ve geniş bir alana yayılan yapı planları var. Biz kanunu geniş manasıyla inceledik. Sit alanlarında hafriyat çalışmalarına mani olmayacak halde kamu faydasına yapılabilecek çok kısıtlı çalışmalar var.”
‘PROJENİN BÜSBÜTÜN İPTALİNİ İSTEYECEĞİZ’
Birinci derece arkeolojik sit alanının yer aldığı bu yerde yasal mevzuata uygun olmayan ve verilen müsaadenin kapsamının çok dışında birtakım inşaat çalışmaları başlatıldığına vurgu yapan Gezer, bölgede yaptıkları incelemeler sonucu tespitlerini şöyle anlattı: “Yol açmak, yolu genişletmek, ağaçları kesmek, tabiata ziyan vermek üzere çalışmalar yapılıyor. Hatta bölgede poligon taşı denen, sonları aşikâr eden ve bir antik kente ilişkin olması kuvvetle beklenen olan gereçleri tarz yol yerlerinden oynatıyorlar. 1000 metreküpten fazla beton materyalin de kullanılacağı projenin inşası için PVC, demir ve alüminyum üzere gereçlerin yanı sıra ağır olarak ahşap da kullanılacak. Evvel Anıtlar Kurulu’na şikâyet ettik. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bir idari müracaat yaptık. Sonra Ankara’da Mimarlar ve Mühendisler Birliği’ne, akabinde da Antalya Mimarlar Odası’na müracaat yaptık. Bu hususta Ulusal Emlak ile Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na da müracaat yaptık. Bakanlığa yaptığımız müracaatın karşılık mühleti bir sonraki hafta doluyor. Projenin büsbütün iptalini isteyeceğiz.”
SONRAKİ KADEMEDE ‘OTEL YAPALIM’ DENECEK
Projeyi, Phaselis’te sürüp gidecek büyük bir yapılaşmanın birinci adımı olarak kıymetlendiren Gezer, kelamlarına şöyle devam etti: “Sit alanlarında aslında korunması gereken menfaat, orada yasa dışı hafriyat yapılmasına, yer altına ziyan verilmesine mahzur olmak. Çok sıkı kontrol altında olması gereken bir alan burası. Fakat Phaselis’te yapılaşmanın önünü açan çalışma, kamu faydasına bir halk plajı yapılacağı kisvesi altında tarzına uyduruluyor. Yol yapıyoruz, halk faydasına plaj yapıyoruz diye girilip aslında bu antik bölgeye yapılaşma altyapısı kuruluyor. Bu çalışma, bölgeyi kanunun müdafaasından çıkarmak manasına gelir. Tahminen de bunun 10 sene sonraki etabı, elektrik, su, her türlü imkân var diye, ‘Buraya bir otel yapalım, halk istiyor’ demek.”
BAKANLIK: TABİATA VE TARİHE ZİYAN VERİLMEDİ
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın hususla ilgili yaptığı açıklamada şu sözler yer aldı: “Phaselis antik kentinin tarihi ve doğal bedellerinin korunarak denetimli ve sürdürülebilir bir halde sergilenebilmesi için kelam konusu alanın kuzeyindeki Alacasu Koyu ile güneyindeki Bostanlık Koyu’nun ‘Phaselis Ören Yeri Bütünleyici Kıyı Alanı Etraf Düzenlemesi’ ile bu pahaların gelecek jenerasyonlara aktarılması hedeflenerek projeler hazırlanmış ve bu projeler Antalya Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Kurulu’nun 13 Ekim ve 15 Kasım tarihli kararları ile uygun bulunmuştur. Projelerin uygulanması için Bakanlığımızca ihaleye çıkılmış, SA-FA Onarım Sanayi İnşaat Tic. Ltd. Şti. firması ile 14 Şubat’ta kontrat imzalanarak işin üretimine başlanmıştır. Kelam konusu çalışmalar, Bakanlığımız ile Müze ve Hafriyat Başkanlığı’nın kontrolünde devam etmektedir. Tabiata yahut tarihi yapıtlara rastgele bir ziyan verme kelam konusu değildir.”
TAMİNCE BÖLGEYE OTEL YAPACAKTI
Antik kent ve kıyının daha evvel de bir otel projesiyle gündeme geldiğini, bölge halkı ve çevrecilerin ortak gayreti ile 2015 yılında bu projenin üretimine mani olunduğunu hatırlatan Phaselis İnisiyatifi, “Geçmişte kurtarılan antik kenti betona boğacak yeni bir halk plajı projesi başlatıldı” diyerek tekrar uğraş daveti yaptı. Antalya’da 2013 yılında Beydağları Olimpos Ulusal Parkı içinde, Fettah Tamince’ye ilişkin Rixos Oteller Grubu’na tahsis edilen 180 dönümlük alanda projelendirilen ‘Dreams of Phaselis’ otel projesi, 2 yıl süren türel sürecin akabinde Antalya Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Konseyi tarafından iptal edilmişti.