Tarzı ve farklı sesiyle yaşadığı periyoda damga vuran ve bugün dahi büyük bir hayran kitlesine sahip olan bestekar, kelam müellifi, yorumcu ve oyuncu Müren, Kuzey Makedonya Üsküp’ten Bursa’ya göç eden Kaya ve Hayriye Müren çiftinin tek çocuğu olarak 6 Aralık 1931’de dünyaya geldi.
Müren, birinci musiki nağmelerini sesinin hoşluğuyla tanınan dedesi Şehadet Mescidi müezzini ve hafız, Bıçkıcı Mehmet Efendi‘den duyarak, 3 yaşında müzik söylemeye başladı.
Annesinin yardımıyla 5 yaşında alfabeyi öğrenen sanatçı, birinci ve orta tahsilini Bursa’da tamamladı. Yeteneği şimdi birinci okuldayken öğretmenleri tarafından fark edilen Müren, ilkokulda bir piyeste çoban rolünü canlandırdı.
“Zehretme hayatı bana cananım” yapıtını, 18 yaşındayken kaleme aldı
Zeki Müren, yaptığı bir açıklamada, şimdi çocukken konutunun bahçesindeki sardunyalı havuzun başında mahalleli için sahne almaya başladığını aktararak, şunları söylemişti:
Ortaokulu Tophane 2. Ortaokulunda okuyan sanatçı, 1946’da yatılı okuduğu İstanbul Boğaziçi Lisesini birincilikle bitirdi.
Usta sanatçı, “Zehretme hayatı bana cananım, Elemlerle doldu benim her anım, Sıkıntımla yanıp sönse de canım, İnan ki ben sana yeniden hayranım.” isimli acemkürdi makamındaki birinci yapıtını 1949’da Bursa’da kaleme aldı. Eser, Suzan İnanç tarafından TRT radyosunda seslendirildikten sonra dikkati çekti.
Boğaziçi Lisesi’nde müzik dersleri veren bestekar Şerif İçli ve Kadri Şençalar‘ın derslerini takip eden Müren, lise son sınıftayken Şükrü Tunar‘ın “Bir Muhabbet Kuşu” isimli yapıtıyla birinci plağını doldurdu.
İlk canlı radyo konserini 1951’de verdi
Edebiyat ve fotoğraf sanatına da ilgi duyan Müren, ünlü direktör Arşavir Alyanak‘ın babası Agopos Efendi ile Udi Krikor‘dan da dersler alarak musiki eğitimini sürdürdü.
Usta sanatçı, olgunluk imtihanlarını pekiyi dereceyle vererek, 1950’de İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisine (Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi) girdi. Yüksek Süsleme Kısmı Sabih Gözen atölyesinden birincilikle mezun olan Müren, öğrencilik yıllarında başladığı desen çalışmalarını, pek çok defa açtığı sergilerle sanatseverlerin beğenisine sundu.
Zeki Müren, üniversiteye girdiği yıl, 186 adayın katıldığı, TRT İstanbul Radyosu solistlik imtihanını birincilikle kazandı.
İstanbul Radyosunda 1 Ocak 1951’de, birinci canlı radyo konserini veren sanatkara, saz takımı olarak Hakkı Derman, Serif İçli, Şükrü Tunar, Refik Fersan ve Necdet Gezen eşlik etti.
Müren, başarılı geçen birinci konserin akabinde birçoğu canlı olmak üzere 15 yıl konser verdi. Sahneye çıktığı birinci periyottan itibaren şöhret basamaklarını süratle tırmanan sanatçı, tanınan kültürün değerli bir ögesi haline geldi.
“Beklenen Şarkı” sineması gişe rekorları kırdı
Sanatçı 1954’te “Beklenen Şarkı” müzikal sinemasıyla birinci kere sinemada göründü. Türk sinemasının ilk kadın yönetmeni ve birinci bayan yıldızı Cahide Sonku ile başrolü paylaşan Müren’in 10 bestesi de sinemada yer aldı. Sinema, sanatçıyı görmek isteyenlerin ilgisi sonucu gişe rekorları kırdı.
Türk sinemasında 17 sinemada başrol oynayan sanatçı, kesimde en yüksek rakamlı mukavelelere imza attı, 1955’te Arena Tiyatrosu’nun “Çay ve Sempati” isimli oyununda da başrol oynadı.
Müren’in oynadığı sinemalara, “Berduş”, “Hayat Bazen Tatlıdır”, “Altın Kafes”, “Bir Yaz Yağmuru” üzere, çoklukla kendi bestelerinin ismi verildi.
Dönemin en tanınan, aranılan sesi ve yüzü olan usta sanatçı, birinci sahne konserini 26 Mayıs 1955’te verdi. Sanatçı, tıpkı yıl “Manolyam” müziğiyle Türkiye’de birinci sefer verilen Altın Plak Ödülü’nü kazandı.
Sanatçı, 1954’te birinci gazino tecrübesini İzmir Fuarı’ndaki Açıkhava Tiyatrosu’nda yaşadı. Akabinde Batı Anadolu turnesi gerçekleştirdi ve konserlerini gazinolarda vermeye başladı.
Royal Albert Hall’da konser veren birinci Türk sanatçı
Zeki Müren, gördüğü ulusal ilginin yanında milletlerarası alanda da dikkati çekerek, 1976’da Londra’daki Royal Albert Hall’da konser verdi ve bu salonda sahne alan birinci Türk sanatçı oldu.
Sanatçı, askerliğini 1957-1958’de yedek subay olarak Ankara Piyade Okulu, İstanbul Harbiye Temsil Ofisi ve Çankırı’da tamamladı.
Kendine ilişkin gösterişli ve ilgi uyandıran kostümleriyle de hayranlarının beğenisini kazanan ve “Sanat Güneşi” olarak Türk toplumunun hafızasında yer edinen Müren, Maksim Gazinosu sahnelerinde, aralıksız 11 yıl Behiye Aksoy ile dönüşümlü sahne aldı.
Ses sanatçılığının yanında, sahne giysilerine yansıttığı şahsî bir imajı bulunan sanatçı, Hoş Sanatlar Akademisi’nde edindiği sanat ve tasarım konusundaki uzman bakış açısıyla oluşturduğu imajını ömrü boyunca korudu.
Müren, 1965’te İstanbul’da Olgunlaştırma Enstitüsünde, Ankara’da Fransız Kültür Derneğinde, İzmir’de Yumru Galerisi’nde fotoğrafları, hür çalışmaları ve kumaş desenlerinden oluşan bir stant açtı. Desenlerinden kimileri halı ve kilim olarak dokundu. 1970’li yıllarda ise bu stanttaki çalışmalarının yer aldığı tabloları gazino sahnesinin fonuna astırarak dekor olarak kullandı.
Yaşamı boyunca 600’ü aşkın plak ve kaset dolduran sanatçı, 1991’de “Devlet sanatçısı” seçildi. “Şimdi Uzaklardasın”, “Manolyam”, “Bir Demet Yasemen”, “Gözlerinin İçine Diğer Hayal Girmesin” ve “Elbet Bir Gün Buluşacağız” üzere birçok sevilen yapıta imza atan Müren, birebir vakitte kurallı biçimde Türkçe konuşmaya itina göstermesiyle biliniyordu.
Sanatın birçok alanında başarılı yapıtlar verdi
Sanatın birçok alanında başarılı yapıtlar veren Müren, farklı vakitlerde yazdığı şiirlerini bir ortaya getirdiği, “Bıldırcın Yağmuru” isimli yapıtını 1965’te kitap ve kaset olarak hayranlarının beğenisine sundu.
Zeki Müren, 1980’de Kuşadası’nda kalp spazmı, akabinde da 1983’te Paris’te kalp krizi geçirdi. Sahnelerden uzaklaşarak Bodrum’a yerleşen sanatçı, son konserini ise 1984’te geliri antik tiyatronun onarımına harcanmak üzere, Bodrum Kalesi’nde verdi.
Mal varlığını Türk Eğitim Vakfı ile Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfına bağışlayan usta sanatçı, Ajda Pekkan, Muazzez Abacı ve Muazzez Ersoy’la düetlerin yer alacağı 7 müzikten oluşan yeni kasetini tamamlayamadan, TRT’nin İzmir Radyosu Stüdyolarındaki canlı yayında, 24 Eylül 1996’da kalp yetmezliği sonucu hayatını kaybetti.
Sanatçının cenazesi, Bursa Buyruk Sultan Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Birçok mükafatın sahibi oldu
Birçok kurum ve kuruluş tarafından yüzlerce mükafata paha görülen Müren’in Bodrum’daki meskeni, vefatından sonra Kültür ve Turizm Bakanlığınca müzeye dönüştürüldü.
Zeki Müren’in vefatının akabinde oluşturulan Türk Eğitim Vakfı (TEV) Zeki Müren Fonu’ndan birçok öğrenciye burs sağlanıyor.
TEV ve TSK Mehmetçik Vakfı tarafından 2002’de Bursa’da sanat üzerine eğitimler verilen Bursa Zeki Müren Güzel Sanatlar Lisesi yaptırıldı.
Sanatçının albümlerinden kimileri şöyle:
“Senede Bir Gün” (1970), “Pırlanta 1” (1973), “Pırlanta 2” (1973), “Pırlanta 3” (1973), “Pırlanta 4” (1973), “Hatıra” (1973), “Anılarım” (1974), “Mücevher” (1975), “Güneşin Oğlu” (1976), “Nazar Boncuğu” (1977), “Zirvedeki” (1977), “Sükse” (1978), “Kahır Mektubu” (1981), “Eskimeyen Dost” (1982), “Hayat Öpücüğü” (1984), “Masal” (1985), “Helal Olsun” (1986), “Aşk Kurbanı” (1987), “Gözlerin Doğuyor Gecelerime” (1988), “Ayrılık İşte (1989), “Karanlıklar Güneşi” (1989), “Şarkılar” (1989)”, “Dilek Çeşmesi” (1989), “Bir Tatlı Tebessüm” (1990), “Doruktaki Nağmeler” (1991), “Sorma” (1992).” (AA)
|
Kızılcık Şerbeti’nin iftiracı “deli kadınları” iş başında; Sönmez ve Pembe’ye sevgili adayı yok mu?
|
