Borsada bilhassa bankacılık paylarında yaşanan sıradışı yükseliş aksine döndü. BirGün gazetesinden Havva Gümüşkaya‘nın haberine nazaran, sermaye piyasası uzmanları son iki ayda yaşananların organize ve açık bir manipülasyon olduğu fikrinde. BIST100 endeksi ağustos başından 13 Eylül tepesine kadar yüzde 40 civarında prim yaparken endeksin içerisindeki ayrışma keskin ve şaşırtan.
Bankacılık dalına dair, sene başından beri bankaların aleyhine birçok düzenleme ve kısıtlama yapılmışken banka pay senetleri fiyatlarında 30 süreç gününde yaşanan yüzde 135’lik yükseliş ve yükselişin kaldıraçlı konumlarla beslenmeye devam etmesi, borsa takas ve teminat sistemini riske etmesi tasaları artırdı.
Özellikle kârlılık olarak en makûs performansı gösteren kamu bankaları pay fiyatlarının tuhaf bir formda, günlerce süren tavan fiyat serileriyle yükselmesi, son birkaç gündür ise taban fiyata çakılmaları, böylelikle birçok yatırımcının ve piyasa iştirakçisinin büyük ziyana uğratılması, takas sistemi riskinin tehlikeli boyuta gelmesine bütün taraflarıyla mercek tuttuk.
EKONOMİ İDARESİ FON YÖNETİCİSİ GİBİ
Ekonomi idaresinin yaklaşık bir aydır halkı borsaya yönlendiren spekülatif açıklamaları dikkat cazibeli. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati toplumsal medya üzerinden birinci olarak ağustos ayında son olarak da 11 Eylül’de borsadaki sayılar ile ilgili adeta bir fon yöneticisi üzere değerlendirmelerde bulundu.
23 Ağustos’taki açıklamasında döviz kuru ve başka emtianın getirisinin enflasyonun altında olduğu tabir ederek “Vatandaşlara şu an en çok getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı çok açık” diyen Nebati, 2 Eylül’deki paylaşımında Borsa İstanbul’un yerli ve yabancı yatırımcının itimatla yatırım yaptığı bir mecra haline geldiğini, borsanın son periyottaki performansıyla başka gelişen ülke borsalarından ayrıştığını ve “İlerleyen devirde de bu güçlü seyrin sürmesini beklediklerini” söylemişti. 11 Eylül’de paylaştığı tweetlerde “BIST100 endeksi, 1 yıllık süreçte yüzde 142 yükseliş kaydetti. Bu yükseliş, Borsamıza ve şirketlerimize duyulan inancın en açık göstergesidir” diyerek borsada yaşanan yükselişi iktisatta artan üretim ve istihdam kapasitesine dayandıran Bakan Nebati, “Borsa İstanbul, halka açık şirketlerimiz ve yatırımcılarımız açısından her geçen gün daha da cazip hale geliyor” sözlerini kullanmıştı.
Bakan Nebati’nin borsa tavsiyesinden 13 Eylül tepesine BIST100 Endeksi’nde yükseliş yüzde 20’ye yaklaştı, bankacılık endeksindeki yükseliş ise neredeyse yüzde 63 oldu.
Sermaye Piyasası Uzmanı Kenan Gözlemci’ye nazaran Bakan’ın borsa tweetlerinin başta kamu bankaları olmak üzere bankacılık paylarında yaşanan tuhaf yükselişle paralellik arz etmesi, beyanat ve tavan fiyatlarının peş peşe gelmesi tuhaf bir tesadüf: “Bakan’ın kendine artı puan yazdırmak için Borsadaki yükselişi ekonomik muvaffakiyete dayandırmaya çalıştığını varsayarsak, makroekonomik görünümün yatırımcıya anlattığı öykünün farklı olduğunu söylemek zorundayız.”
Gözlemci’ye nazaran makroekonomik gidişat ve bankacılık bölümünde olumlu bir değişim kelam konusu değil.
Bankacılık bölümünde KKM, Merkez Bankası’ndan ucuz borçlanma imkânı ve TÜFE’ye endeksli Hazine tahvili gelirlerinin desteklediği şişkin kârlar birinci bakışta dikkat çekse de terazinin başka kolunda ağır yükler var. Kaidelerin karşılanmasına karşın enflasyon muhasebesinin uygulanmaması nedeniyle banka bilançoları bir ölçüde aldatıcı. Bilhassa kamu bankalarında problemli kredilerin sayılara yansıyan oranların çok üzerinde olabileceği piyasada sıklıkla lisana getirilmekte. Ayrıyeten, bölümün karmaşık, özgür piyasa prensiplerinden uzaklaşan ve yapboza dönmüş kurallar altında ezilmesi, iktisat idaresinin bankalara mevduat toplama ve kredi kullanımıyla ilgili daima müdahale etmesi üzere aksilikler düşünüldüğünde, banka paylarında ralli sonrasındaki fiyatlamanın ne kadar gerçekçi olduğu düşündürücü.
MANİPÜLASYONDA BİRİNCİ KURBANLAR BATTI
Başta kamu bankaları olan Halkbank ve Vakıfbank olmak üzere bütün bankacılık bölümü pay fiyatlarında bu türlü kısa müddette ortada hiçbir geçerli bir neden yokken yüzde 250’lere varan yükselişlerin olmasındaki en büyük kolaylaştırıcı etken Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’ndaki (VİOP) kaldıraç oranları oldu.
VİOP, yatırımcılar tarafından bilinen lakin borsaya hâkim olmayanların uzak olduğu bir terim. En temel tabirle vadeli süreç mukavelelerinin alınıp satıldığı organize piyasalar olarak tanımlanıyor.
Sermaye Piyasası Uzmanı Gözlemci, VİOP’daki kaldıraç oranlarıyla birlikte son iki ayda yaşananları şöyle özetliyor:
“Banka paylarında borsa tarihinde görülmemiş manipülasyonun failleri evvel banka paylarında spot piyasadan fiyat yükseltmeden bir kısım pay toplayarak tahtanın boşluğunu aldılar. Bunu yaptıktan sonra bu sefer VİOP’da kaldıraç kullanmanın avantajıyla teorik fiyatın üstünde uzun konum almaya başlıyorlar ve olağan olarak bu durumda arbitraj yani faiz oranları ortasında fark oluşuyor.
Bu farkı gören arbitraj fonları teorik faizin üstündeki faizden yararlanmak için VİOP da kısa, spot piyasada uzun konum alarak spot piyasadaki fiyat yükselten pozisyonuna girdiler.
Bu ortada spot piyasayla vadeli piyasa ortasındaki tuhaf faizi gören bir kısım piyasa oyuncuları, VİOP’da tek taraflı kısa konumu alıyorlar. Bunlar bu manipülasyonun birinci batanları sıfatıyla en zavallı kurbanları oluyor.
Bu batanlardan kazanılan para ile senaryonun failleri yeni uzun konumlar açıyorlar faizi de yükselterek, olağan bu yeni arbitraj fonlarını getiriyor.
Bu sistem spotta yüklü pay sahibi yatırımcıların süratli satışa geçmedikleri sürece kendi kendine yürüyen bir sistem, ta ki bir banka munzam sandığı ya da bir yatırım fonunun ani ve yüklü satışına kadar. Hakikaten hafta ortasında yaşanan da bu.”
SERMAYE PİYASASI ŞURASI SAĞIR, DİLSİZ
Peki, tüm bunlar olurken Sermaye Piyasası Heyeti (SPK) ne yaptı? Gözlemci’ye nazaran SPK, cılız birkaç adım dışında piyasada olup biteni izlemekle yetindi. Gözlemci durumun tuhaflığına şöyle vurgu yapıyor:
“Herhangi bir pay senedi birkaç gün tavan fiyat düzeyinden kapattığında aksiyon alan ya da “izliyorum” sinyali veren Kurul’dan, başta kamu bankaları olmak üzere tüm bankacılık bölümü pay fiyatlarında sıra dışı yükselişin yaşandığı bu süreçte, nispeten iki küçük özel banka pay senedi süreçlerinde brüt takas ve kredili süreç yasağı önlemi getirmesi dışında yatırımcıyı, takas sistemini muhafazaya dönük hiçbir önlem almayan sessiz, nereye baktığı belirli olmayan hali çok tuhaf bir durum.”
Bu süreçte Takasbank’a da dikkat çeken Gözlemci, şöyle devam ediyor: “Birçok aracı kurum, durumu fark eder etmez müşterilerini ve kendilerini kaldıraçlı süreçlerin yaratacağı ziyan riskinden korumak için VİOP başlangıç teminatlarını artırmalarına karşın SPK’nin bu süreçlere dair hiçbir önlem almaması, takas sistemini ve durum risklerini takip eden Takasbank’ın da haftalarca tavan tavan giden bankacılık kontratlarında başlangıç teminatı meblağını yükseltmemesi de ayrıyeten sorgulanması gereken bir tuhaf kısım.”
Meslek hayatı boyunca bu türlü bir manipülasyonla karşılaşmadığını belirten Gözlemci “Şimdi sermaye piyasasındaki herkes ziyan ziyan tespit hesabı içerisinde. Binlerce yatırımcı varlıklarını tüketti, en çok merak edilen de sistemin takas riski. Bu büyük manipülasyonu yapanlar açısından şimdi maç bitmedi, onların da durumu iştirakçilerinin mali gücü ile ilgili olacak. Her şeyi görmesi gereken SPK ise sağır, kör ve dilsiz” değerlendirmesinde bulundu.
İŞLEMLER AHLATÇI YATIRIM’DA YOĞUNLAŞIYOR
Tek tek aracı kurumların büyük resmi görmeleri her vakit mümkün olmasa da kelam konusu paylarda son periyotta VİOP üzerinden yapılan net alımların çoğunluğu Ahlatcı Yatırım tarafından gerçekleştirilmiş durumda.
Ahlatcı Yatırım, Ahmet Ahlatcı’nın İdare Heyeti Başkanlığı’nı yaptığı Ahlatcı Holding’in bir kuruluşu. Ahmet Ahlatcı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Anadolu’da ‘takdir ettiği iş insanları’ndan biri. Erdoğan’ın yurtdışı seyahatlerinin pek birçoklarına da iş insanları heyetiyle birlikte katılıyor.
Ahlatcı Yatırım, spottan daha sonlu alımlar yapıldığı halde VİOP üzerinden banka paylarında yüksek ölçüde uzun konum giren tek kurum pozisyonunda.
Öte yandan kelam konusu devirde Ahlatcı Yatırım’ın VİOP mukaveleleri üzerinden aldığı konumlarında hem hacim hem de net alıcı olarak dikkat çekiyor. Kurum’un 1 Ağustos-13 Eylül ortasındaki net süreç hacmi 5,2 milyar TL.
ŞEKERBANK’TA DİKKAT ÇEKEN ARTIŞ
Temmuz sonunda defter pahasının yarısının altında ve son bir yıllık kârının yalnızca iki katından alıcı bulabilen bankacılık endeksi şimdilerde defter kıymetinin üzerinde, yıllık kârının yaklaşık beş katında fiyatlanıyor. Kamu bankalarında durum epeyce çarpıcı; Halk Bankası (HALKB) ve Vakıflar Bankası (VAKBN) payları temmuz sonunda defter pahasının üçte birine yakın süreç görürken artık defter bedelinin üzerinde seyrediyor. Özel bankalarda da daha yavaş lakin misal bir hareket mevcut. Defter bedellerinin iki katının üzerinde süreç gören Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) ve Şekerbank (SKBNK) paylarında görünüm daha korkutucu.
